Tajovský, Jozef Gregor (1874–1940) Works   hu sk

Biography

Jozef Gregor Tajovský werd geboren in het dorpje Tajov bij Banská Bystrica. In zijn pseudoniem vinden we zijn geboorteplaats terug. Zijn vader Alojz Gregor was handwerker en ook enige tijd burgemeester van het dorp. De jonge Jozef groeide bij zijn grootvader op. In het huis van de grootvader leerde hij de levensfilosofie van een gewone dorpsboer kennen en ontwikkelde hij zijn gevoel voor morele en sociale waarden. Hij studeerde aan het pedagogisch lyceum in Kláštor pod Znievom. Gedurende een periode van vijf jaar werkte hij op meerdere plaatsen als leraar. In het dorp Dohňany leerde hij de dramaturg Ferko Urbánek kennen en deze ontmoeting wekte zijn interesse voor drama en theater op. Na meerdere conflicten met de Hongaarse overheid vertrok hij naar Praag en studeerde daar tussen 1898 en 1900 aan de handelsacademie. In Praag werkte hij actief voor Detvan, de culturele vereniging van Slowaakse studenten. Later werkte hij als bankambtenaar in meerdere plaatsen in de toenmalige Hongaarse monarchie. Hij hield zich ook met politiek bezig. Tussen 1912 en 1914 was hij secteraris van de Slowaakse Nationale Partij in Martin en na het verbod van deze partij werkte hij als redacteur. In 1915 ging hij in militaire dienst bij het Oostenrijks-Hongarse leger en vocht hij aan het oostelijk front. Eind 1915 liep hij over naar de Russische kant. Hij werkte als hoofdredacteur van het tijdschrift Slovanské hlasy (Slowaakse stemmen) in Kyjev. Vanaf 1917 werkte hij in de Tsjechisch-Slowaakse legioenen: de buitenlandse militaire groepen die aan de kant van de Russen tegen Oostenrijk-Hongarije en Duitsland vochten.
Na het ontstaan van de eerste Tsjechoslowaakse Republiek werkte hij als hoge officier in Bratislava. Vanaf 1925 was hij luitenant-kolonel in ruste. Sindsdien hield hij zich uitsluitend bezig met literair werk.Tajovský, die uitgroeide tot een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het Slowaakse realisme, debuteerde met belerende moralistische verhalen. In het eerste decennium van de twintigste eeuw schreef hij zijn beste korte prozastukken met onderwerpen uit het leven van mensen uit de armste bevolkingsgroepen. De verhalen Maco Mlieč, Apoliena, Matka Pôstková, Mišo en andere zijn in de verzamelbundels Besednice en Rozprávky pre ľud (Sprookjes voor het volk) uitgekomen. Ook met de verzamelbundels Spod kosy, Tŕpky en Slovenské obrázky plaatste hij zich in het centrum van het literaire leven. In de periode na de Eerste Wereldoorlog hield hij zich vooral bezig met de verwerking van oorlogsmotieven en belevenissen uit zijn tijd in Rusland.
Behalve als prozaschrijver was hij als dramaturg actief. Hij werd de grondlegger van het moderne realistische drama. Hij debuteerde met de klucht Jej Budúci (1898), maar kreeg pas succes bij de kritiek en het publiek met het folkloristische liefdesdrama Ženský zákon (1901) waarin het motief van twee jonge verliefde mensen is verwerkt.
In de vooroorloogse periode verfijnde hij de psychologische schildering van personages en met Matka, Nový život en Hriech bereikte hij als dramaschrijver een kwalitatief nieuw niveau. Een hoogtepunt in van zijn werk werd het stuk Statky-zmätky (1909), waarin hij de hebzucht van de maatschappij bekritiseerde.
In het interbelluim probeerde hij een cyclus van nationale drama´s over de Slowaakse geschiedenis te creëren. De beste van deze stukken is Smrť Ďurka Langsfelda (1923) over de dood van een van de Slowaakse martelaars van de Slowaaks opstand tegen de Hongaarse onderdrukking in 1848/1849.
De dramastukken van Tajovský behoren al vanaf hun ontstaan tot het repertoire van Slowaakse profesionele theaters en groepen van vrijwilligers. Tajovský hield zich ook met de politieke en culturele publicistiek bezig.