The page of Válek, Miroslav, Polish Reception

Válek, Miroslav

(1927–1991)

Reception

Miroslav Válek objawia się w swojej drugiej książce poetyckiej „Priťažlivosť” jako liryk dramatycznie i tragicznie konfrontujący losy człowieka i świata na planie społecznym i indywidualnym. Człowiek interesuje go jako podmiot historii i stara się zrozumieć jego dzieje w konkretnych okolicznościach historycznych, czego przykładem jest znakomity utwór o rozpadzie Republiki z 1938 roku – Domov sú ruky, na ktorých smieš plakať (Dom to ręce, na których możesz płakać), ale człowiek interesuje go także z ogólniejszych powodów antropologicznych, chce określić jego egzystencję, naturę jego przeżyć, wszystko, co składa się na jego osobowość.

(...)

Najwybitniejsza książka Miroslava Válka – Milovanie v husej koži (Miłowanie w gęsiej skórze, 1965) kontynuuje w nowej scenerii i w nowych układach wątki myślowe już wcześniej zaczęte. Poetę zajmuje nieustannie mechanika ruchu, przemiany, przekształcenia, metamorfozy człowieka. Pojawiają się pytania, które w języku prozy brzmią moze banalnie, ale w obrazie poetyckim, w strukturze wiersza wspartej na silnych napięciach intelektualnych i emocjonalnych, wydają się całkowicie prawomocne: kim jestesmy i dokąd dążymy, jaką cenę płacimy za nasz pośpiech nieustanny, za życie nasze nieuważnie nastawione na odbiór doznań płynących z teraźniejszości.

Problematyka antropologiczna – była – jak mówiliśmy obecna zawsze w poezji Miroslava Válka, w nowym tomie jest wyrazem pewnej rezygnacji przed ambicją totalnego poznania, przed pragnieniem przeniknięcia wszystkich tajemnic. To okazuje się niemożliwe, trzeba ogłosić powrót na ziemię, trzeba raz jeszcze zdefiniować i zbadać możliwości poznawcze poezji. Granice między przeszłością a terażniejszością i przyszłością zacierają się, obraz świata nie wydaje sie juz tak wyrazisty i przenikliwy. Także jego bohater – człowiek – nie sprawia poecie juz tylu jednoznacznych satysfakcji, spogląda na niego ze sceptycyzmem, z ironią, odkrywa w jego działaniu elementy nieładne z etycznego i estetycznego punktu widzenia. (...)

Witold Nawrocki