This website is using cookies

We use cookies to ensure that we give you the best experience on our website. If you continue without changing your settings, we'll assume that you are happy to receive all cookies on this website. 

Słowacki, Juliusz: Grób Agamemnona 2

Portre of Słowacki, Juliusz

Grób Agamemnona 2 (Polish)

Niech fantastycznie lutnia nastrojona
Wtóruje myśli posępnéj i ciemnéj;
Bom oto wstąpił w grób Agamemnona,
I siedzę cichy w kopule podziemnéj,
Co krwią Atrydów zwalana okrutną.
Serce zasnęło, lecz śni. – Jak mi smutno!

O!.jak daleko brzmi ta harfa złota,
Któréj mi tylko echo wieczne słychać!
Druidyczna to z głazów wielkich grota,
Gdzie wiatr przychodzi po szczelinach wzdychać
I ma Elektry głos – ta bieli płótno
I odzywa się z laurów: Jak mi smutno!

Tu po kamieniach, z pracowną Arachną
Kłóci, się wietrzyk i rwie jéj przędziwo;
Tu cząbry smutne gór spalonych pachną;
Tu wiatr obiegłszy górę ruin siwą,
Napędza nasion kwiatów – a te puchy
Chodzą i w grobie latają jak duchy.

Tu świerszcze polne, pomiędzy kamienie
Przed nadgrobowém pochowane słońcem,
Jakby mi chciały nakazać milczenie,
Sykają. – Strasznym jest Rapsodu końcem
Owe sykanie, co się w grobach słyszy –
Jest objawieniem, hymnem, pieśnią ciszy.

O! cichy jestem jak wy, o! Atrydzi.
Których popioły śpią pod świerszczów strażą.
Ani mię teraz moja małość wstydzi,
Ani się myśli tak jak orły ważą.
Głęboko jestem pokorny i cichy
Tu, w tym grobowcu, sławy, zbrodni, pychy.

Nad drzwiami grobu, na granitu zrębie
Wyrasta dąbek w trójkącie z kamieni,
Posadziły go wróble lub gołębie,
I listkami się czarnemi zieleni,
I słońca w ciemny grobowiec nie puszcza;
Zerwałem jeden liść z czarnego kuszcza;

Nie bronił mi go żaden duch ni mara,
Ani w gałązkach jęknęło widziadło;
Tylko się słońcu stała większa szpara,
I wbiegło złote, i do nóg mi padło.
Zrazu myślałem, że ten co się wdziera
Blask, była struna to z harfy Homera;

I wyciągnąłem rękę na ciemności,
By ją ułowić i napiąć i drżącą
Przymusić do łez i śpiewu i złości
Nad wielkiem niczém grobów i milczącą
Garstką popiołów: – ale w mojém ręku
Ta struna drgnęła i pękła bez jęku.

Tak więc – to los mój na grobowcach siadać
I szukać smutków błahych, wiotkich, kruchych.
To los mój senne królestwa posiadać,
Nieme mieć harfy i słuchaczów głuchych
Albo umarłych – i tak pełny wstrętu...
Na koń! chcę słońca, wichru, i tententu!

Na koń! – Tu łożem suchego potoku,
Gdzie zamiast wody, płynie laur różowy;
Ze łzą i z wielką błyskawicą w oku,
Jakby mię wicher gnał błyskawicowy,
Lecę, a koń się na powietrzu kładnie –
Jeśli napotka grób rycerzy – padnie.

Na Termopilach?– Nie, na Cheronei
Trzeba się memu załamać koniowi,
Bo jestem z kraju, gdzie widmo nadziei
Dla małowiernych serc podobne snowi
Więc jeśli koń mój w biegu się przestraszy,
To téj mogiły – co równa jest – naszéj.

Mnie od mogiły termopilskiéj gotów
Odgonić legion umarłych Spartanów;
Bo jestem z krają smutnego Ilotów,
Z kraju – gdzie rozpacz nie sypie kurhanów,
Z kraju – gdzie zawsze po dniach nieszczęśliwych
Zostaje smutne pół – rycerzy – żywych.

Na Termopilach ja się nie odważę
Osadzić konia w wąwozowym szlaku.
Bo tam być muszą tak patrzące twarze,
Że serce skruszy wstyd – w każdym Polaku.
Ja tam nie będę stał przed Grecyj duchem –
Nie – pierwéj skonam: niż tam iść – z łańcuchem.

Na Termopilach – jaką bym zdał sprawę?
Gdyby stanęli męże nad mogiłą?
I pokazawszy mi swe piersi krwawe
Potem spytali wręcz: – Wiele was było ?–
Zapomnij, że jest długi wieków przedział. –
Gdyby spytali tak, – cóż bym powiedział?!

Na Termopilach, bez złotego pasa,
Bez czerwonego leży trup kontusza:
Ale jest nagi trup Leonidasa,
Jest w marmurowych kształtach piękna dusza:
I długo płakał lud takiéj ofiary,
Ognia wonnego, i rozbitéj czary.

O! Polsko! póki ty duszę anielską
Będziesz więziła w czerepie rubasznym,
Poty kat będzie rąbał twoje cielsko,
Poty nie będzie twój miecz zemsty strasznym,
Poty mieć będziesz hyjenę na sobie,
I grób – i oczy otworzone w grobie.

Zrzuć do ostatka te płachty ohydne,
Tę – Dejaniry palącą koszulę:
A wstań jak wielkie posągi bezwstydne,
Naga – w styksowym wykąpana mule,
Nowa – nagością żelazną bezczelna –
Nie zawstydzona niczém – nieśmiertelna.

Niech ku północy z cichéj się mogiły
Podniesie naród i ludy przelęknie,
Że taki wielki posąg – z jednéj bryły,
A tak hartowny, że w gromach nie pęknie,
Ale z piorunów ma ręce i wieniec;
Gardzący śmiercią wzrok – życia rumieniec.

Polsko! lecz ciebie błyskotkami łudzą;
Pawiem narodów byłaś i papugą;
A teraz jesteś służebnicą cudzą. –
Choć wiem, ze słowa te nie zadrżą długo
W sercu – gdzie nie trwa myśl nawet godziny:
Mówię – bom smutny – i sam pełen winy.

Przeklnij – lecz ciebie przepędzi ma dusza,
Jak Eumenida przez wężowe rózgi.
Boś ty, jedyny syn Prometeusza –
Sęp ci wyjada nie serce – lecz mózgi.
Choć Muzę moją w twojéj krwi zaszargam,
Sięgnę do wnętrza twych trzew – i zatargam.

Szczeknij z boleści i przeklinaj syna,
Lecz wiedz – że ręka przekleństw wyciągnięta
Nade mną – zwinie się w łęk jak gadzina,
I z ramion ci się odkruszy zeschnięta,
I w proch ją czarne szatany rozchwycą;
Bo nie masz władzy przekląć – Niewolnico! 


Agamemnón sírja (Hungarian)

Zengjen a lanton fantasztikus ének,
Gondolataim komoran kisérje,
Mert Agamemnón sírboltjába lépek,
S szótlan ülök. Az Atreidák vére
E szomorú hely falaira száradt.
Álmodik szívem. Hogy emészt a bánat!

Ó, milyen messze zeng ez arany hárfa,
S nékem az örök visszhang csak a részem!
Druida sír ez, nagy sziklába vágva,
Hol sír a bús szél, ki-be jár a résen,
Mintha Élektra halk jajszava szállna
A babérok közt: „Hogy emészt a bánat!”

Itt Arakhnéval cívódik a szellő,
Fonalát tépi - ott a kopár bércen
Kakukkfű búsong, illatot lehellő,
Emitt a romok kék hegyén a szélben
Szállnak a magvak - s ezek a kis pelyhek
Járnak a sírban, elsuhanó lelkek.

Kő alatt búvó tücskök dala szól itt,
Most delel éppen, letűz a nap égve,
Cirpel a tücsök, hallgatásra szólít.
Ím, ez a régi rapszódia vége:
Cirpelő zene, szava síri mélynek,
Csendszülte himnusz, jelenéses ének.

Oly néma vagyok, mint ti, síri alvók,
Kiknek az álmán őrt a tücskök állnak.
Nem bántja szégyen lelkemet, a gyarlót,
S nem viszik elmém nagyratörő szárnyak.
Néma alázat fog el a sírboltban,
Hol nagyság, gazság, és gőg pihen holtan.

Fenn a sír ormán lomb borul a kőre,
Egy kicsi tölgyfát nevel a sír dombja,
Veréb vagy galamb volt az ültetője,
Sűrü a fácska haragoszöld lombja:
Nem tűz a sírba egy szemernyi fény sem.
Egyik kis ágról egy levelet téptem.

Nem riadt tiltva jelenés se, rém se,
Ágbogon nem sírt hazajáró lélek,
Csak a nap lelt ott kicsit nagyobb résre,
S aranyos fénye lábam elé tévedt,
S úgy tűnt, e sugár, mely elibém hullott,
Homérosz lantján hajdan arany húr volt.

S tétova vággyal indultam is arra,
Nyúltam is érte, remegőre vonni,
Készteni könnyre, vad, haragos dalra,
Mert ím a sír, a néma hamu - semmi...
Remegett, mikor a kezembe fogtam,
Jajja se hallott, úgy elpattant nyomban.

Így hát a sorsom: ülni horpadt halmon,
Törékeny, lenge bánatokra várván,
Trónt ülni csendes álombirodalmon,
S csak holtak hallják hang nélküli hárfám.
Sorsom: így élni, bénán az iszonytól...
Lóra! A fénybe! Ragadj, vihar, tombolj!

Lóra! Megzörren a patak holt ágya,
Víz helyett babér folyik benne rőten,
Könny a szememben s villám lobogása,
Repül a lovam, száll a levegőben,
Vágtat a vihar nyilaitól űzve,
Míg csak egy síron nem esik majd össze.

Thermopülaiban? Nem, Khairóneiában,
Ott esik össze lovam ama tájon,
Mert olyan ország szült, ahol a gyáva
Szívnek a remény látomása: álom.
Abban a sírban botlik meg a jó ló,
Mert az a sír a honnihoz hasonló.

Thermopülaiból tovaűznek engem
A halott hősök, mert helóta ország,
Szomorú nemzet fiának születtem,
Mely tehetetlen temeti a sorsát,
Mely valahányszor küszködik a vésszel,
Vitézeinek csak a fele vész el.

Thermopülaibau, a sziklaszorosban
Körül se nézek, megállani félek,
Mert olyan arcok, szemek vannak ottan,
Hogy minden lengyel szívet szégyen éget.
Meghalok inkább, büszke görög szellem,
Hogysem előtted láncomat viseljem.

Thermopülaiban - számot hogyan adnék,
Hogyha a sírnál - szíve fölött sebbel –
Véresen állna a maroknyi hadnép,
S kérdene: „Sokan voltatok? Feledd el,
Hogy miközöttünk századévek vannak!”
Szólana egyik - mit felelnék annak?

Thermopülaiban - aranyöve nélkül,
Köntöse nélkül - Leonidasz, holtan,
Ámde a lélek gyönyörűszép ékül
Izzik a dermedt márványidomokban.
Népe sokáig nem feledte el még
Illatos tüzét, széttöretett kelyhét.

Ó, lengyel hazám! Míg angyali lelked
Otromba cserép börtönébe zárod,
Addig a kínzók szakadatlan vernek,
Addig a bosszút hasztalanul várod,
Hiéna tépi tested, nem menekszel,
Nyitva a szemed, s holtra válva fekszel.

Tépd le az undok öltözetet végre,
Mely Déianeira inge gyanánt éget,
Mint roppant szobor magasodj az égre,
Mutasd meg bátran mezítelenséged,
Lépj be a Sztüxbe, tisztulj meg a habban,
Légy, mint a gránit, kemény s halhatatlan!

Kelj ki a sírból egy éjszaka, népem!
Lássa a világ ámulva, riadtan:
Eleven szikla, szobor jön az éjben,
Mellén a villám darabokra pattan,
Mennykő a karja, tűz a koszorúja,
Ég szeme, arca megszínesül újra.

Ám hiú dísz csal, ámít üres álom,
Lettél a népek közt papagáj s páva,
Cselédje másnak! Nyakadon a járom!
Jól tudom én, hogy hasztalan a gyáva
Szívnek az intés - szólok azért mégis,
Mert szomorú és vétkes vagyok én is.

Átkozz meg - ám én űzlek, tovahajtlak,
Mint az Erinnüsz ostorozó karja,
Mert Prométheusz sorsa betelt rajtad,
S nem szíved tépi kínzód - agyad falja!
Bárha Múzsámat beszennyezi véred,
Jonhodat tépem, hadakozom véled.

Átkozz meg engem gyötrődve, vonítva,
Ám ha a karod átokra kinyúlna,
Mint fene kígyó, kunkorodna vissza,
Csonkja a vállról elaszva lehullna,
S ördögök tépnék ízeire széjjel!
Rabszolgaasszony! Átkod sosem ér el. 




minimap