Ez az oldal sütiket használ

A portál felületén sütiket (cookies) használ, vagyis a rendszer adatokat tárol az Ön böngészőjében. A sütik személyek azonosítására nem alkalmasak, szolgáltatásaink biztosításához szükségesek. Az oldal használatával Ön beleegyezik a sütik használatába.

Dušek, Dušan: Zimno w ręce. Notatki (Zima na ruky Lengyel nyelven)

Dušek, Dušan portréja

Zima na ruky (Szlovák)

Prísť je ľahké. A hneď zaspať. Zaskočiť sám seba, čo sa mi v poslednom čase stáva oveľa častejšie, ako si želám, zrazu len zadriemať po desiatich dĺžkach bazénu, ešte mokrý, vystretý len v plavkách na drevenom ležadle, z ktorého sa lúpe lak. Voľakedy sme to mali na rozplávanie, päťsto metrov v dráhe, až potom sme začínali napino trénovať. Aj zľahka si pospať je naozaj ľahké: prehupnúť sa vlnou spánku do sna a po chvíli sa vrátiť späť do hlučného, no zároveň akéhosi strakatého šumu kúpaliska, kde sa hlasy ľudí miešajú s čľapotom vody, pišťaním detí a hučaním lietadla uprostred prázdnej oblohy. A preskúmať čvirikanie vrabcov, lebo najprv sa mi zdalo, že počujem ostré a zvonivé kvapky pri náraze do mláky, akoby mi niekto vytrvalo cinkal do ucha: tip, tip, tip.
V recepcii hotela ma čakal rukou napísaný odkaz od Tamary: Máš mať mobil. Musím ešte niečo vybaviť, choď sa okúpať, zastihneš ma popoludní. Asi od tretej. Aj studenú limonádu. T.
Stačilo povedať. Hneď som vyrazil. Stačilo prejsť cez kolonádny most, nakloniť sa ponad jeho zábradlie na pravej strane a zazrieť sa v bežiacej hladine Váhu. Presne takto a tadeto sme sa v lete chodievali skoro každý deň kúpať na kúpalisko Eva. A neskôr aj trénovať: zaberať rukami, ťahať nohami, stláčať čas. A už som znovu cítil blízkosť sírovej vône, najprv iba slabý závan od jazierok s leknami a drobnými rybkami, potom plný zásah do nosa, najmä pri pokladni za vchodom, ale ešte predtým ma prenikla nedočkavosť a tá istá náhlivosť, ktorá sa ma zmocňovala pri každej predstave bazénov, už som tam chcel byť, ten okamih, keď som zišiel z valu nad riekou, už naozaj na dosah, už takmer v dotyku s vodou, to stále znovu prichádzajúce šťastie, ba priam istota, že sme blízko raja. Na tomto kúpalisku som asi nikdy ne mal zavreté oči, okrem žmurkania – a určite nikdy som tam nezaspal, práve naopak, oči som nezatváral ani pri plávaní pod vodou.
No vždy sa ma vypytoval: „Už si konečne videl nejaké cicky?"
Videl, jasné, že videl, no takisto jasné, že nevidel: raz som videl starú babku, ako sa sprchovala iba v zimných bombardiakoch vedľa vonkajšieho bazénu, cícerky teplej vody jej padali na zavreté oči a usmiatu tvár, prstami si hladkala líca a medzi lakťami sa jej hojdali spustené prsníky, podobné mieškom na oferu v kostole. Všetci sa na nej smiali, no nikto sa nepohoršoval, všetci jej to žičili, len Matej sa hanbil a prevracal oči; aj sa červenal. Hrachovi som o tom radšej nič nepovedal. To by naňho bolo slabé: zaradil by ma medzi slabingerov. Ale nepovedal som mu ani to, ako som po prvý raz v živote videl chlpy na dievčenskom ohanbí; to už by som určite nebol slabinger, ale to bolo niečo také úžasné a vzácne a cenné, že som si to dlho vychutnával sám – a bol som z toho taký nadšený, že sa to konečne stalo, že som sa s tým nechcel s nikým ďalším podeliť: to bolo len moje. Ani Matej sa to odo mňa nedozvedel. A tomu som hovoril všetko, najmä všelijaké výmysly a nezmysly, na ktorých sa smial, no ešte radšej sme sa spolu smiali na Hrachových bujných a bláznivých fantáziách, ktorými nás často kŕmil.
Dodnes si to presne pamätám. Aj tie fantázie; aj tie vlásky. Počas leta bývali na kúpalis ku Eva sústredenia plavkýň a plavcov pred majstrovstvami republiky – a pravidelne tam bývali preteky o Čsl. pohár mládeže. Tam sa mi raz podarilo plávať v béčku žiackej štafety. No najdôležitejší pre nás boli práve tí reprezentanti; mená ako znakár Ferák, šprintér Lohnický alebo Vágner, prvý československý plavec, ktorý zaplával 100 metrov voľným spôsobom pod jednu minútu, boli pre nás hviezdy prvej veľkosti, ktoré svietili takým jasom, že okolo nich vrela voda v bazéne. A ešte si pamätám na motýľkarku Martu Skupilovú, ktorá sa raz po pretekoch rozplakala, hoci zvíťazila, lebo o nejaké smiešne a príšerne nespravodlivé desatiny sekundy nespinila limit na olympijské hry, takže ostala doma. Všetci plavci mali tenké a priliehavé plavky z čierneho silonu, kde namiesto gumy okolo pása mali na mašličku zaviazané biele šnúrky, niektorí aj dve, aby im nespadli pri štarte, keď skočili do vody. Plavkyne nosili čierne jednodielne plavecké úbory, pričom ich ramienka si na chrbte zväzovali motúzikom, čo sa mi páčilo najmä preto, lebo som nevedel, na čo je to dobré, aký to má význam.
Skráť to. Skrátim to. Dopoludnia bývali tréningy na suchu: série cvičení s gumovými popruhmi, ktoré sa zachytili o nejaký strom ale
bo vodnopólovú bránku na okraji bazéna, potom sa ťahali v rôznych polohách a postojoch, alebo aj poležiačky, no takisto sa robili kliky na zemi, sklopky na brušné svaly alebo vyťahovanie na hrazde.
A tu už prídu vlásky. Najprv účes na hlave, zastrihnutá ofina, plavecký strih na krátko, potom tepláková bunda s našitým pláteným odznakom VŠ Praha, na ktorej bol obrázok sovy – a nakoniec voľné trenírky. Na tvár toho dievčaťa si nepamätám; ani na meno. Namiesto hrazdy si len kúsok za skokanským mostíkom našla konár vŕby, zavesila sa naň a pritahovala si k nemu bradu, nohy jemne zalomené v kolenách, aby sa chodidlami nedotýkala zeme. To šťastie: ležal som na uteráku nejakých päť metrov od nej. Najprv som počítal, koľkokrát sa vytiahne, zľahka odcvičila prvú sériu, desaťkrát hore-dolu, potom krúžila rukami, zhlboka dýchala, vytriasala svaly – a znovu sa zavesila na konár. A znovu som začal počítať. A náhle som zabudol, že po trojke ide štvorka – o päťke už ani nehovoriac. Pofukoval vietor, odhŕňal jej konce krátkych trenírok, takže zrazu sa pod nimi objavila plavá húština, celkom iná ako na hlave, celkom iný účes. Rýchlo som sa z boku prevalil na brucho, aby nikto nezbadal, ako mi vpredu začali odstávať plavky. A prosil som vietor: nech zafúka silnejšie. Po ďalšej sérii plavkyňa docvičila. Zavrel som oči – a znovu a znovu som si pod viečkami púšťal záznam toho, čo sa práve nahralo do mojej hla vy. Konečne som všetko videl, všetko vo význame všetko, lebo v našich predstavách a dohadoch bol tým všetkým trojuholník chlpov, pričom všetko dôležité bolo kúsok pod ním, ale to sme vtedy nevedeli. Aj tak: pre mňa je to najväčší zážitok z kúpaliska Eva. Mám ho na prvom mieste v tabuľke.
Až za ním sú rekordy plavcov alebo výhry pólistov nášho klubu Slovan Kúpele Piešťany – a to raz vyhrali aj čsl. ligu. Až za ním sú aj skokani z mostíka, trio vzdušných elegánov, čo sa vždy popoludní saltami a vývrtkami predvádzali pred najkrajšími babami, potom s nimi sedeli na káve v bufete, aby sa napokon stratili v uličkách medzi prezliekacími kabínkami, kde boli špehovacie dierky medzi doskami. A niekde medzi tým je zrazu spomienka na detský bazén, ktorý bol vždy preplnený krpcami, stojíme tam s našou mamou Eliškou na betónovej obrube a hradáme Mate
ja: niet ho. Vlastne sme sa spolu takmer nepodobali, brat mal kučeravé vlasy, moje boli hladké, iná farba očí, iná dĺžka nosov, iné postavy. Hľadáme, pozeráme, no nikde ho nevidíme. Až sa nejaká pani opýta: „Hľadáte brata tomuto chlapcovi, čo držíte za ruku?“ Naša mama Eliška prikývne. A tá pani ukazuje prstom: „Tam je, veľmi sa podobajú, práve sa vynoril z vody.“
A ja zo spánku. Chvíľu mi trvalo, kým som sa celkom prebral, kým sa mi podarilo zistiť, kde som. Okolo mňa zrazu striehla zívajúca prázdnota, ktorá sa akosi ničím nedala zaplniť, dalo sa z nej iba odísť.
Takže aj odíst je ľahké: stačí sa zobudiť.
Ťažké je nájsť Tamaru.
Tú ryšaňu.

 



KiadóSlovart
Könyvoldal (tól–ig)pp. 20-26
Megjelenés ideje

Zimno w ręce. Notatki (Lengyel)

Przyjechać jest łatwo. I zaraz zasnąć. Zaskoczyć samego siebie, co mi się w ostatnim czasie zdarza częściej, niż bym sobie tego życzył, raptem trochę się zdrzemnąć po dziesięciu długościach basenu, cały mokry, rozłożony w slipkach na drewnianym leżaku, z którego odpada lakier. Kiedyś to było na rozgrzewkę, pięćset metrów na torze, dopiero potem zaczynaliśmy trenować na całego. Trochę sobie pospać jest naprawdę łatwo: przeskoczyć na fali spania w sen, by po chwili wrócić do głośnego, ale jednocześnie dziwnie pstrokatego szumu kąpieliska, gdzie głosy ludzi mieszają się z chlupotem wody, piskami dzieci i hukiem samolotu ze środka bezchmurnego nieba. I przebadać wróbli świegot, bo najpierw mi się wydawało, że słyszę ostre i dźwięczne krople uderzające o kałużę, jakby ktoś wytrwale brzęczał mi do ucha: tip, tip, tip.
W recepcji hotelu czekała na mnie wiadomość napisana odręcznie przez Tamarę: „Znajdź sobie jakąś komórkę. Muszę jeszcze coś załatwić, idź się wykąp, złapiesz mnie po południu. Koło trzeciej. Zimną lemoniadę też. T.”
Wystarczyło jedno słowo. Zaraz ruszyłem. Wystarczyło przejść przez kolumnadowy most, przechylić się przez jego balustradę i przejrzeć się w wartkiej powierzchni Wagu. Właśnie tak i tędy chodziliśmy prawie każdego dnia pływać na kąpielisko „Ewa”. A wkrótce też trenować: ruszać rękami, pracować nogami, sprężać czas. Raz jeszcze czułem bliskość zapachu siarki, najpierw był to tylko słaby powiew od jeziorek z liliami wodnymi i małymi rybkami, potem mocne uderzenie w nozdrza, szczególnie przy kasie za wejściem, ale jeszcze wcześniej ogarnęło mnie zniecierpliwienie i ten sam pośpiech, które wzmagały się we mnie przy każdym wyobrażeniu basenów, już chciałem tam być, w tej chwili, kiedy zszedłem z wału nad rzeką, byłem już naprawdę na wyciągnięcie ręki, już nieomalże dotykałem wody, zawładnęło mną to za każdym razem na nowo przychodzące szczęście, ba nawet pewność, że jestem blisko raju. Na tym kąpielisku nigdy nie zamykałem oczu, z wyjątkiem mrugania – i na pewno nigdy tam nie zasnąłem, wręcz przeciwnie, nie zamykałem oczu nawet pływając pod wodą.
Mógłbym coś przegapić, szczególnie coś nagiego, czyli golaśnego, jak mawiał Groszek, który tam z nami nie chodził.
Ale zawsze mnie wypytywał: „Widziałeś w końcu jakieś gołe cycki?” Widziałem, jasne, że widziałem, tak samo jasne, że nie widziałem: raz widziałem starą babę, jak brała prysznic obok zewnętrznego basenu w samych tylko ocieplanych wielkich majtkach, strużki ciepłej wody ciekły jej po zamkniętych oczach i uśmiechniętej twarzy, palcami gładziła sobie policzki, a między jej łokciami kołysały się obwisłe piersi podobne do kościelnych woreczków na ofiarę. Wszyscy się z niej śmiali, ale nikt się nie gorszył, wszyscy ją lubili, tylko Maciej się wstydził i przewracał oczami; i się czerwienił. Groszkowi o tym raczej nie wspominałem. Nie zrobiłoby to na nim wrażenia, zaliczyłby mnie do słabeuszy. Ale nic mu nie powiedziałem nawet wtedy, gdy po raz pierwszy w życiu widziałem włosy na dziewczęcym przyrodzeniu; tu to już na pewno nie byłem słabeuszem, ale było to coś tak wspaniałego i doniosłego, i cennego, že długo sam się tym rozkoszowałem – byłem tak zachwycony, że się to w końcu stało, że nie chciałem się tym z nikim innym dzielić: to było tylko moje. Nawet Maciej o niczym się nie dowiedział. A mówiłem mu wszystko, zwłaszcza wszelkie wymysły i nonsensy, z których się śmiał, ale jeszcze częściej śmialiśmy się razem z bujnych i szalonych fantazji Groszka, którymi nas często karmił.
Do dziś pamiętam to dokładnie. I te fantazje; i te włoski. Latem na kąpielisku „Ewa” odbywały się zebrania pływaczek i pływaków przed Mistrzostwami Republiki – i regularnie bywały tam zawody o Czechosłowacki Puchar Młodzieży. Tam też raz udało mi się popłynąć w drugiej lidze sztafety uczniowskiej. No ale najważniejsi dla nas byli owi reprezentanci; nazwiska jak: pływak grzbietowy Ferak, sprinter Lohnicki albo Vagner, pierwszy czechosłowacki pływak, który przepłynął 100 m stylem dowolnym w jedną minutę, ci byli dla nas gwiazdami pierwszej wielkości, które świeciły takim blaskiem, że wokół nich wrzała woda w basenie. I jeszcze pamiętam pływającą motylkiem Martę Skupilovą, która raz na zawodach się rozpłakała, chociaż zwyciężyła, bo zabrakło jej jakichś śmiesznych i potwornie niesprawiedliwych dziesiątych sekundy do uzyskania limitu olimpijskiego, tak więc została w domu. Wszyscy pływacy mieli cienkie i obcisłe stroje kąpielowe z czarnego stylonu, gdzie w miejscu gumki wokół talii mieli zawiązane na wstążkę białe tasiemki, niektórzy nawet dwie, żeby stroje im nie spadły przy starcie, gdy wskoczą do wody. Pływaczki nosiły czarne jednoczęściowe stroje, z tym, że ich ramiączka zawiązywane były na plecach sznurkiem, co mi się podobało zwłaszcza dlatego, że nie wiedziałem czemu to służy i jakie ma znaczenie. Skróć to. Skŕóćę to. Do południa odbywały się treningi na sucho: serie ćwiczeń z gumowymi pasami, które zaczepiano o jakieś drzewo albo o waterpolową bramkę
przy krawędzi basenu, potem się wyciągano w różnych położeniach i figurach, albo nawet na leżąco, robiono również pompki na ziemi, brzuszki albo podciąganie się na drążku. I tu pojawiają się włoski. Najpierw fryzura, przystrzyżona grzywka, pływacki fason na krótko, potem ocieplana kurtka z naszytą płócienną odznaką praskiej szkoły wyższej, na której była sowa – a na koniec luźne spodenki gimnastyczne. Nie pamiętam twarzy tej dziewczyny ani jej imienia. Zamiast drążka kawałek od skoczni znalazła dla siebie konar wierzby, zawiesiła się na nim i podciągała się do niego brodą, nogi delikatnie ugięte w kolanach, tak żeby stopami nie dotykać ziemi. Miałem szczęście: leżałem na ręczniku jakieś pięć metrów od niej. Najpierw liczyłem, ile razy się podciągnie, bez trudu skończyła pierwszą serię, dziesięć razy góra-dół, potem wymachiwała wkoło rękami, głęboko oddychała, rozluźniała mięśnie – i znowu wieszała się na konarze. I znowu zaczynałem liczyć. I nagle zapomniałem, że po trójce jest czwórka – o piątce już nie wspominając. Wiał wiatr, odginał końce jej krótkich spodenek, tak że naraz ukazała się pod nimi blond gęstwina, zupełnie inna niž na głowie, zupełnie inna fryzura. Szybko położyłem się na brzuchu, żeby nikt nie zauważył, że z przodu zaczęły mi odstawać slipki. Prosiłem wiatr: niech tylko zawieje mocniej. Po kolejnej serii pływaczka skończyła ćwiczyć. Zamknąłem oczy – raz za rażem pod powiekami puszczałem zapis tego, co się właśnie nagrało w mojej głowie. Wreszcie widziałem wszystko, wszystko, dosłownie wszystko, bo w naszych fantazjach i domysłach tym wszystkim był trójkąt włosów, przy tym wszystko co ważne było kawałek pod nim, ale tego wtedy jeszcze nie wiedzieliśmy. Zatem: dla mnie to największe przeżycie z kąpieliska Ewa". Jest na pierwszym miejscu w moim rankingu.
Za nim są dopiero rekordy pływaków albo wygrane graczy polo naszego klubu SLOVAN Pieszczany – raz wygrali nawet ligę czechosłowacką. Dopiero za nimi są skoczkowie, trio powietrznych elegantów, którzy zawsze po południu saltami i korkociągami popisywali się przed najładniejszymi dziewczynami, potem z nimi siedzieli na kawie w bufecie, aby następnie zgubić się w uliczkach pomiędzy przebieralniami, gdzie były szpiegowskie dziurki między deskami. Gdzieś tam jest też wspomnienie dziecięcego basenu, który zawsze pełny był kurdupli, stoimy tam z naszą mamą Eliszką na betonowym brzegu i szukamy Macieja: nie ma go. Właściwie nie byliśmy do siebie podobni, brat miał kręcone włosy, moje były proste, inny kolor oczu, inna długość nosów, inne figury. Szukamy, rozglądamy się, ale nigdzie go nie ma. W końcu jakaś pani pyta: „Szuka Pani brata tego chłopca, którego trzyma Pani za rękę?" Nasza mama Eliszka przytakuje. A pani pokazuje palcem: „Tam jest, bardzo są do siebie podobni. Akurat wynurzył się z wody."
A ja ze snu. Chwilę trwało, zanim zupełnie doszedłem do siebie, zanim udało mi się ustalić, gdzie jestem. Zaraz wokół mnie zaczaiła się ziejąca pustka, która jakoś niczym nie dała się zapełnić, można było tylko od niej odejść.
Zatem í odejść jest łatwo: wystarczy się obudzić.
Trudno znaleźć Tamarę.
Tego rudzielca.

 



KiadóZielona sowa
Az idézet forrásaStudium. Pismo o nowej literaturze, nr 6 (60) 2006 - 1 (61)
Könyvoldal (tól–ig)pp. 114-117
Megjelenés ideje

minimap