Ez az oldal sütiket használ

A portál felületén sütiket (cookies) használ, vagyis a rendszer adatokat tárol az Ön böngészőjében. A sütik személyek azonosítására nem alkalmasak, szolgáltatásaink biztosításához szükségesek. Az oldal használatával Ön beleegyezik a sütik használatába.

Němcová, Božena: Babunia (Babička Lengyel nyelven)

Němcová, Božena portréja

Babička (Cseh)


U mlýna před vraty stála socha svatého Jana Nepomuckého mezi dvěma lipama; tam sedávala v neděli po obědě panímáma, někdy také žernovská kmotra, co zůstávala na stráni, a Mančinka. Pan otec stál před nimi pohrávaje pikslou, cosi ženám povídaje. Jakmile zahlídli babičku s dětmi okolo struhy přicházet, běžela jim Mančinka vstříc, a pan otec maje již zase pantofle a vyhrnuté nohavice i šedou kamizolu na sobě, šoural se pomalu za ní s žernovskou kmotrou. Panímáma ale obrátila se do mlýna, „těm dětičkám něčeho přichystat, aby to dalo pokoj,“ přitom dokládajíc. A než ty dětičky přišly, už byl přichystán stolek, buď pod okny, v zahradě nebo na ostrůvku, aneb v zimě v sednici; na stolku byly dobré buchty, chléb, med, pomazánka, smetana, a ještě nakonec přinesl pan otec v košíku čerstvě načesaného ovoce, anebo panímáma přinesla ošatku suchých křížal a švestek. Káva a podobné panské pití, to nebylo tenkráte ještě mezi lidem v módě.
„To jste hodná, babičko, že jste přišla,“ říkala panímáma, podávajíc jí židličku; „já nevím, kdybyste k nám nepřišla jednu neděli, mně by se neděle nezdála být. Teď ale pojezte, čeho Pánbůh udělil!”
Babička málo jídala, také prosívala, by panímáma dětem takové porce nedávala, ale tomu se tlustá panímáma jen smála. „Vy jste stará, nedivím se, že mnoho nejíte; ale děti, och bože, to má kachní žaludky! Koukněte se na naši Manču, kdy chcete, ona vám řekne vždycky, že je lačná.” Děti se šklíbily a dávaly panímámě zcela za pravdu.
Když jitra panímáma naložila po buchtách, odklidily se za stodolu; tam o ně babička starost mít nemusela, tam si házely míčem, hrály na koně, na barvy a podobné hry prováděly. Čekali tam na ně vždy už jedni a ti sami společníci, šest dětí to, jeden menší než druhý, jako píšťaly u varhan.
Byly to děti z pazderny nad hospodou; otec jejich chodil po okolí s flašinetlem, matka na ně prala a záplatovala a podělkovala na kousek stravy. Neměli svého jmění více než těch šest pandurů, jak jim pan otec říkal, a trochu té muziky. Navzdor tomu nebylo ani na dětech ani na flašinetláři a jeho ženě vidět jakou nouzi; děti měly tváře jako slabikáře a mnohý den vycházela z pazderny vůně, že se až okolojdoucím laskominy dělaly, a když děti s mastnými, lesklými ústy ven vyšly, mysleli si sousedé: „Copak to Kudrnovic pekou?” - Jednou přišla Mančinka od Kudrnů a vypravovala panímámě, že jí dala Kudrnová kus zajíčka, ale to že byla taková dobrota, že to ani vypovědít nemůže, zrovna jako mandle.
„Zajíce,” myslila si panímáma, „kdepak ho vzali, snad nechodí pytlačit Kudrna; ten by si posvítil.”
Přišla Cilka, nejstarší děvče Kudrnovic, na táčky; to děvče mělo vždy co chovat, poněvadž měli každý rok maličké, a panímáma hned se jí ptala: „Copak jste měli dobrého k obědu?” - „I nic; jen bandory,” odpověděla Cilka. - „Cože nic, co bandory; vždyť povídala Manča, že jí dala vaše máma kus zajíčka, že byl tak dobrý?”
„I panímáno, to nebyl zajíček, to bylo kousek kočky. Tatíček ji dostal na Červené Hůře, byla tlustá jako vepř, maminka vypekla z ní sádlo a tatík bude se jím mazat. Kovářka mu to radila, když začínal kašlat, aby nedostal souchotě.”
„Spaste duši! Ono to jí kočky!” zvolala panímáma, s ošklivostí si odplivnouc.
„Och, kdybyste věděla, panímáno, to je dobrota! A veverky jsou ještě lepší. Také přinese někdy tatík vrány, ale na těch si nepochutnáme. Tuhle jsme měli dobře; děvka ve dvoře zardousila husu a pak nám ji dali. O maso nám není zle, někdy dostaneme ovci, někdy i prase, když dostane závrať a musí to šafář nechat zabít; jenže škoda, když se k tomu tatík netrefí, oni to...” Ale panímáma přetrhla děvčeti řeč řkouc: „Jdi mi, jdi mi, fi, až mne zima pochází! - Mančo, ty bezbožná holka, jestli mi budeš ještě jednou jíst zajíčky u Kudrnů! Hned se mi jdi umýt, ať mně nic do ruky nebereš,” takovou vedla panímáma, vystrkujíc Cilku ze dveří.
Mančinka plakala, ujišťujíc matku, že byl zajíček dobrý, a panímáma pořád se uplivala. Pan otec přišel a slyše, co se stalo, zatočil pikslou v prstech řka: „Co se durdíte, panímáno, kdoví po čem děvče bude tlusté! Proti gustu žádný dišputát! Kdoví jestli já sám se jednou nepozvu na dobrou veverku!” šklíbil se pan otec.
„S takovou mi zůstaňte za dveřmi, pantáto, přestaňte s tlachy!” hněvala se panímáma, a pak otec mhouřil očkem a smál se.
Nejen panímáma, štítilo se i více lidí od Kudrnovic čeho přijmout, ba vzít je za ruku, a to jediné proto, že jedli kočky a všelicos prý, co by žádný člověk nejedl. Dětem Proškovic bylo to ale lhostejno, jestli Kudrnovic chasa k obědu měla paštiky z bažantů nebo z vran, jen když přišly za stodolu s nimi hrát. Věrně s nimi rozdělily buchty a co měly, jen aby měly radost. Cilka, děvče to již desítileté, strčilo malému děcku, jež chovat mělo, kus buchty do ručiček, položilo je do trávy a hrálo zároveň s druhými, anebo pletla z lodyh jitrocelových chlapcům čepice a děvčatům košíčky. Když se do umdlení vydováděly, táhlo celé pásmo do dvora a Mančinka zvěstovala mamince, že mají všecky velikánský hlad! Panímáma se tomu pranic nedivila a nakrmila všecky, i ty, jichž úst se štítila. Pan otec ji ale vždy škádlil, a když se přihnaly děti, začal: „Já nevím, ňákou tíži mám na prsou; jakpak Cilko, nemáte doma kousek zajíčka, mohla bys -” Ale panímáma se vždy uplivla a šla pryč, a babička panu otci zahrozíc, říkala: „Ale, ale, jaký jste čtverák, pane otče; já být panímámou, upekla bych vám, na moutě věru, hodnou vránu na hrách!” - Pan otec zatoče pikslou přimhouřil oko, šklíbě se potutelně.


KiadóNakladátelství Bystrov a synové, Praha
Az idézet forrásaBožena Nĕmcová:Babička, p. 36-39.

Babunia (Lengyel)

Koło młyna przed bramą stał posąg świętego Jana Nepomucena, akurat między dwiema lipami; tam w niedzielę po południu siadywała pani matka, czasem też jaka kuma żernowska, co mieszkała na zboczu, a obok nich Marzenka. Pan ojciec stał przed nimi, bawiąc się tabakierką i coś niewiastom opowiadając. Jak tylko zauważyli babunię z dżiećmi idącą wzdłuż strugi, Marzenka biegła im na spotkanie, a pan ojciec, przezuty już w pantofle i mający znowu podwinięte spodnie i szarą kamizelę, szurał się powoli za nią, razem z żernowską kumą. Pani matka, zaś zwracała się w stronę młyna i kazała „tym dzieciom coś przygotować, żeby nam dały spokój”. I zanim dzieci przyszły, już był przygotowany stolik bądź pod oknami w ogrodzie albo na wysepce, albo – w zimie – w izbie; na stoliku były dobre bułki, chleb, miód, śmietana, pieczywo z masłem, a do tego jeszcze pan ojciec przynosił w koszyku świeżo narwanego owocu albo też pani matka podawała pełną opałeczkę owocu suszonego i śliwek. Kawa i podobne pańskie picie w owych czasach nie było jeszcze u ludu zwyczajem.
– Dobraście, babuniu, żeście przyszli – mawiała pani matka, podając jej krzesełko. – Tak mi się zdaje, że jakbyście jednej niedzieli do nas nie przyszli, to zdawałoby mi się, że nie ma niedzieli. A teraz pojedzcie, czego Pan Bóg dał.
Babunia jadała niewiele; prosiła też, żeby pani matka nie dawała dzieciom tak dużo do jedzenia, ale z tego się tłusta pani matka tylko śmiała. – Jesteście stara, babuniu, to nie dziwota, że dużo nie jadacie, ale dzieci, mój Boże, mają żołądki jak te kaczki! Spojrzyjcie na naszą Marzenkę – kiedy chcecie, zawsze wam powie, że jest – głodna. – Dzieci uśmiechały się i potakiwały, że pani matka ma zupełną rację.
Gdy im pani matka nakładła kołaczy, poszły sobie za stodołę, a wtedy babunia troszczyć się o nie nie musiała. Tam grały w piłkę, bawiły się w konie, w farby i w inne gry. Zawsze już czekało tam na nie to samo towarzystwo złożone z sześciorga dzieci, jednego mniejsźego od drugiego, jak te piszczałki u organów. Były to dzieci z międlarni nad gospodą. Ojciec chodził po okolicy z katarynką, a matka obszywała i opierała dzieci, a jednocześnie chodziła na robotę, za co dostawała trochę jedzenia. Nie mieli nic więcej, jak tylko sześcioro plag, jak pan ojciec nazywał dzieci kataryniarza, i trochę muzyki. Pomimo to ani na dzieciach, ani na rodzicach nie było znać nędzy: dzieciom się twarze świeciły jak w ostatki, a czasem z międlarni plynęly takie zapachy dobrych rzeczy, że przechodniom ślina się w ustach zbierała. A gdy dzieci wychodziły na dwór z lśniącymi, zatluszczonymi ustami, myśleli sąsiedzi: Co ci Kudrnowie  pieką?
Pewnego razu Marzenka przyszła od Kudrnów i opowiadała pani matce, że Kudrnowa dała jej kawałek zajączka, a był taki smaczniutki, że nawet wypowiedzieć tego nie umiała. Jakby same migdały.
– Zająca? – pomyślała pani matka – skądżeby go wzięli? Czyżby kataryniarz był kłusownikiem? No, niechby go tak złapali!
Przyszła Cylka, najstarsza Kudrnówna, na hajty z dzieckiem. Dziewczynka ta miała zawsze co niańczyć, bo u nich był co rok, to prorok. Więc pani matka zaraz się jej zapytała: – Cóż dobrego mieliście na obiad?
– A nic, tylko zacierki – odpowiedziała Cylka.
– Jak to, zacierki i nic więcej? Przecież Marzenka mówiła, że jej wasza matka dała kawałek zajączka i że był bardzo dobry.
– E, pani matko, to nie był zając, to był kawałek kota. Tatuś dostał go na Czerwonej Górze, był tłusty jak ten wieprzek, mamusia wytopiła z niego sadło, a ojciec będzie się nim smarował. Kowalka mu to poradziła, kiedy zaczynał kaszleć, żeby nie dostał suchot.
– Boże, odpuść grzechy, ci ludzie jedzą koty! – zawołała pani matka i z obrzydzeniem splunęła.
– Ach, gdyby pani matka wiedziała, jakie to dobre! A wiewiórki są jeszcze lepsze. Czasem tatuś przynosi wrony, ale nie są smaczne. Onegdaj mieliśmy dobry obiad: dziewka zadusiła gęś i dali nam ją; O mięso nam nie trudno: niekiedy dadzą nam owcę, niekiedy i prosię, gdy dostanie kołowacizny i ekonom musi kazać je zabić; szkoda tylko, że czasem, nie ma wtedy tatusia w domu, bo oni... – Pani matka przerwała Cylce, mówiąc: – Daj już spokój, i idź. Tfy, aż mi się zimno robi! A ty, Marzenko, bezbożna dziewczyno, jeśli jeszcze raz będziesz jadła zajączka u Kudrnów, to zobaczysz! Zaraz idź mi się umyć i pamiętaj, żebyś do rąk nic nie brała! – Tak mówiła pani mlynarzowa popychając Cylkę ku drzwiom.
Marzenka płakała, zapewniając matkę, że zajączek był dobry, ale pani matka ciągle spluwała. Przyszedł pan ojciec, a słysząc, co się stało, zakręcił tabakierką w ręku i rzekł: – Co się złościsz, pani matko? Nie wiadomo, od czego dziewczyna się upasie. Jeden lubi to, drugi owo. Kto wie, czy i ja się do nich nie zaproszę na dobrą wiewiórkę? – uśmiechał się swoim zwyczajem.
– Daj spokój i nie gadaj głupstw, panie ojcze, bo wiesz, że tego nie lubię! – gniewała się pani matka, a pan ojciec mrużył oczy i śmiał się.
Nie tylko pani matka, ale i inni ludzie brzydzili się przyjąć cokolwiek od Kudrnów, czy nawet wziąć jaką rzecz od nich do ręki, a to jedynie dlatego, że jadali koty i różne takie rzeczy, jakich by żaden inny człowiek nie jadł. Ale dla dzieci państwa Proszków bylo to zupełnie obojętne, czy dzieci kataryniarzów jadły na obiad pasztet z bażantów, czy z wron; chodziło o to, żeby było z kim się bawić. Chętnie podzieliły się z nimi otrzymanymi kołaczami, aby tylko zjednać ich dla siebie. Cylka, dziewczyna dziesięcioletnia, wetknęła dziecku, które miała bawić, kawał kołacza w rączkę, położyła je na trawie i bawiła się razem z resztą dzieci albo z sitowia plotła chłopcom czapki, a dziewczętom koszyczki. Gdy się nabawili do sytości, wracali do domu, a Marzenka szła do matki, aby jej powiedzieć, że wszyscy są strasznie głodni. Pani matka bynajmniej się temu nie dziwiła i nakarmiła wszystkich, nawet tych, którymi się brzydziła. Ale pan ojciec zawsze jej dokuczał i gdy dzieci przychodziły, zaczynał: – Nawet nie wiem, co mi jest, tak mi jakoś ciężko na piersi... Czy nie macie, Cylko, w domu kawałka zajączka? Mogłabyś...
Ale pani matka zawsze splunęła i wyszła. Babunia pogroziła panu ojcu palcem i mawiała przy takiej sposobności: – Patrzcie, patrzcie, jaki to wy figlarz, panie ojcze, żebym była panią matką, tobym wam dalibóg upiekła porządną wronę do grochu. – Pan ojciec przymrużył oczy, pokręcił tabakierką i uśmiechał się po swojemu.

 



Az idézet forrásaBabunia / Bożena Niemcowa ; przekł. P. Hulki-Laskowskiego ; wstęp M. Renaty Mayenowej ; koment. Jana Trzynadlowskiego. - Wrocław : Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1951
Könyvoldal (tól–ig)pp. 40-43.

minimap