Hvorecký, Michal: Silný pocit čistoty

Keďsom ju zbadal, skejt mi vypadol z ruky. Cítil som sa zrazu strašne unavený a musel som sa prinútiť zohnúť a zdvihnúť ho zo zeme. Discman som si zapol už v šatni, takže jej pozdrav som nepočul. Ale podľa pohybu úst tipujem ahoj. Obyčajné ahoj. Vedela, že tým nemôže nić pokaziť. Ona už môže len nekaziť. Naprávať nedokáže nić.
Stála opretá o zábradlie a narúšala jeho červeno-bielu pravidelnosť.
Pekná, samozrejme, že pekná. „Dokonca veľmi pekná," citát — v rôznych obmenách — všetci spolužiaci. „Aj kozy ujdú," citát — bez obmien — niektorí z nich.
Vedel som, že tam bude stáť. Ani som sa nemusel pozrieť. Ale aj tak som sa pozrel. Občas ešte musím spraviť aj to, čo nechcem, ale aj toho sa už snažím zbaviť. Ide mi to, ako všetko.
Slúchadlá mám ukryté pod čiapkou. Samozrejme, čiernou, Los Angeles Lakers. Všetky druhy slúchadiel, ktoré poznám, moje odstávajúce uši ešte väčšmi zvýraznia. Riešenie by možno bolo v plastickej operácii, ale niečo mi bráni, aby som si ju dal urobiť. Myslím, že nechcem, aby o nej ľudia vedeli. Možno, keby som mat niekam odísť, do nejakého iného mesta alebo čo ja viem kam, samozrejme, na dlhší čas, tak by som si ju tesne pred cestou urobiť dal. Na novom mieste by nikto nevedel, že som niekedy nejaké odstávajúce uši mal.
Ale to sú zbytočné myšlienky, pretože ja nikam nepôjdem. Odtiaľto neodídem. Toto je moje mesto.
Jedna z mála vecí, pre ktoré sa teším na zimu: uši ukrývam pod čiapkou. A s tým súvisí ďalšia, a už asi posledná dobrá vec — discman. Môžem ho mať na ušiach stále, čo je v lete vylúčené. Aj keď moje ročné obdobia sú trocha odlišné od bežných. Rozlišujem ich podľa nosenia lakersky a sú iba dve — zima a leto. Zima je od októbra do apríla a leto je ten zvyšok.
„Nazdar,” odzdravil som a vypol discman. Zrejme som sa pozabudol a povedal to príliš nahlas.
„Nemusíš na mňa okamžite kričať.”
Vidíš, už to tu máš! Už sa to začína, a ešte si ani nič nepovedal!
Keď stojím na rovnej ploche, nerád skejt nosím v ruke, a tak som ho položil na zem.
„Už som na teba niekedy kričal?”
„Možno nie vyslovene kričal, ale... Ale nie, o tom teraz nehovorme."
No a sme doma! Zasa pocity viny, zúfalstva („niekedy mám pocit, že život nemá zmysel, nie je to strašné?”). Beznádej a všetky ďalšie sprostosti, ktoré má počúvať kto? That's the question. Ale ja viem, žiaľ, aj answer. Me.
Nevedel som, čo jej mám povedať, preto som odpovedal položením ľavej nohy na skejt a odrazením sa pravej. Minul som červeno-bielosť aj ju. Nepočul som za sebou kroky, a tak som zastavil. Nemusel som sa ani obrátiť, aby som vedel, čo sa s ňou deje. Respektíve nedeje. Nepohla sa ani o krok. Bez otočenia som na ňu zavolal:
„Tak poď? To tam chceš stáť cez noc?”
Stál som na skejte, na svojom Maovi. Na božskom sixty/forty, na svojej láske, najväčšej zo všetkých lások, pravej a jedinej, panenskej a vášnivej a a a... Prosto super! Stál som na svojom Mao-ce-tungovi, ktorý sa na mňa zospodu dosky usmieval. 60/40, number one in the world, the best one, the only one. Foreveryours.
Pozrel som sa smerom ku škole. Z okien vytŕčali zvedavé hlavy a pozorovali nás. Omietka, na mnohých miestach popraskaná, odkrývala červené tehly.
Počul som za sebou kroky. Konečne!
„Ty sa chceš teraz skejtovať?"
„Ak to takto pôjde ďalej, tak pomaly aj áno."
Aspoň, že sa pohla. Dupol som nohou na zadný koniec dosky a Mao mi skočil rovno do ruky. Tento jednoduchý pohyb prosto zbožňujem. Je to fantasticky jednoduché – rovno do ruky! Mao-ce-tungova usmiata tvár bola trochu zablatená.
Neviem prečo, ale musel som sa zasmiať. Zrejme ju to urazilo, chuderku. No ale plakať by si nemusela, zlatko moje, veď si už dospelá, veď si už prečítala celého Hemingwaya!
To už kráčala popri mne. Nevedel som, prečo sme šli práve tadiaľ, kadiaľ sme šli, a nie inakadiaľ. Pri nej som nechápal takmer nić. Ale mlčanie bolo už naozaj trochu pridlhé.
„Tak čo, ako sa máme?"
Toto som sa spýtal. Ja! Nechcel by som sa v tej chvíli vidieť.
„Teba to so mnou nebaví, však?"
Žeby prvýkrát niećo múdre? Áno, máš pravdu. Dokonca vôbec. Len keby si nebola taká pekná!
„Ty by si bol najradšej niekde úplne inde. S niekým úplne iným. Najradšej by si ma nevidel. Leziem ti na nervy, však?"
Z toho množstva múdrych slov z jej úst som bol trochu zaskočený. Takže zaradom: áno, áno, áno, a veľmi, možno viac, než si ochotná pripustiť.
No neodpovedal som. Kráčali sme dalej. Skejt v ruke ma prijemne pokúšal. Hľadela na mňa svojimi modrými očami a mne bolo jasné, že chce počuť niećo upokojujúce, čo jej dokáže, že sa vo mne nesklamala. Aspoň si to myslím, zopár ľúbostných románov som sa aj ja snažil – aj keď neúspešne – dočítať do konca. A ona zasa nebola až taká hlúpa, aby nevedela, že mám zakaždým problémy, keď jej mám povedať nie.
Ale mne sa ani trochu nechcelo klamať, pretože som nemusel. Mária je v podstate zlaté dievča, ale mohla už pochopiť, že ja nie som bežný človek, že som niekde inde.
„Odpovedz mi, prosím ťa! Vieš, že si najviac zo všetkého cením úprimnosť!"
Možno keby nepovedala túto poslednú vetu, vydržal by som s ňou tak, ako som vydržal zakaždým doteraz. Nadchol by som sa súčasnou nekomerčnou kinematografiou. Zahorel vnútorne prežívanou vášňou k ezoterickej hudbe. Alebo sa znepokojil nad hrozivým rozmachom imperiálneho konzumu. No dostal som zo seba iba „hmhm".
Vtedy už bol Mao na zemi a ja z opačnej strany na ňom. Dvakrát som sa odrazil pravou nohou. Prešiel som medzi parkujúcimi autami (jedno z nich si bude musieť napraviť pravé bočné zrkadlo). Doprial som si boardslide po zábradlí (bez prichytenia skejtu rukou a s nabraním slušnej výšky pri zoskoku!). Zaškrípali brzdy a ozvalo sa trúbenie, ktoré neprestávalo, ani keď som už zmizol v pasáži. Nasmeroval som si to rovno do Camelu.
Tesne pred pubom som za sebou začul výkrik „Christiáán!". Váhu celého tela som okamžite presunul na pravú nohu. S menším oškretím som zastavil a opätovne dokázal tvrdenie klasikov, že napriek absencii brzdy sa na doske dá bez problémov brzdiť.
Bol to starý kamoš Leo, ktorého som nevidel od čias základky. Tak som ho ihneď pozval na pilsner, aby on potom pozval mňa, ja zasa jeho a potom sme sa rozišli.
Medzitým som sa dozvedel, že si robí matúru a chce začať podnikať v záhradkárstve, pretože jeho babka má veľké polia s kvetmi, na ktorých sa dajú točiť veľké prachy, v čo verím, pretože ľudia kvety kupujú a budú kupovať stále.
Mal som zrazu výbornú náladu. Fajn človek, ten Leo. Normálne by som mu dal trochu extasy, keby som ju mal so sebou.
Na základnej bol Leo úplný idiot. Jeho teta odišla do Kanady a posielala mu množstvo darčekov, ktoré nevedel nijako využiť. Takže sme ich využívali my, teda ja a Peťo, lebo ostatní boli celkom neschopní. Jedným z tých darčekov, na ktorý si spomínam, bol domáci elektronický pinball, čo bola na tú dobu fantastická vec. Žiadne zháňanie päťkorunákov – zadarmo a koľko sme len chceli! Alebo skór koľko chceli, lepšie povedané dovolili (lebo pochybujem, že niekedy chceli) Leovi rodičia. Ale tí to tiež nemali v hlavách úplne v poriadku, oni boli všetci trochu švihnutí. Pinball sme totiž oduševneným hraním vyradili z prevádzky tak, že sa už nedal opraviť. Ja som z toho dostal značný strach, ale Peťo Leovi povedal, že „to už bolo" a tym sa to skončilo. Ale možno boli Leovi fotrovci radi, že tam vôbec chodíme, pretože s Leom sa nik nekamarátil.
Doteraz som Leovi neuveril, že si naozaj myslel, že „to už bolo". Keď som ho zbadal, povedal som si, že sa ho na to spýtam, ale nakoniec mi to nejako vypadlo.
O hodinu nato som už sedel doma. Malé slúchadlá som vymenil za veľké a sledoval na MN Coca Cola show. A pil. Colu.
Rozmýšľal som, či sa Mária po mojom odchode rozplakala. Láska vraj bolí, aspoň tak nám to hovorila Zemanová, keď sme brali Tolstého.

Gdy ją zobaczyłem; skejt wypadł mi z dłoni. Od razu poczułem się bardzo zmęczony i musiałem zmusić się. żeby się schylić i podnieść go z ziemi. Discmana włączyłem już w szatni, więc nie usłyszałem jej powitania. Czytając z ruchu warg, mogło to býć cześć. Zwykłe cześć. Wiedziała, że tym nie może niczego zepsuć. Może już tylko nie szkodzić, naprawić czegokolwiek nie ma szans.
Stała oparta o barierkę i naruszała jej czerwono-białą prawidłowość.
Ładna, pewnie, że ładna. – Nawet bardzo ładna – tak czy inaczej przyznają to wszyscy kolesie. – I cycki ma fajne – zawsze pada ten sam tekst.
Wiedziałem, że będzie tam stać, nie musiałem nawet patrzeć. Ale i tak spojrzałem. Wciąż jeszcze muszę czasem robić to, czego nie chcę, ale staram się to zmienić. Udaje mi się, jak wszystko.
Słuchawki mam schowane pod czapką. Oczywiście czarną, Los Angeles Lakers. Wszystkie rodzaje słuchawek, jakie znam, uwidaczniają moje odstające uszy jeszcze bardziej. Rozwiązaniem mogłaby być operacja plastyczna, ale coś nie pozwala mi jej sobie zrobić. Chyba nie chcę, żeby ludzie wiedzieli. Może gdybym miał gdzieś wyjechać, do jakiegoś innego miasta albo gdzieś, oczywiście na dłuższy czas, to zaraz przed wyjazdem dałbym ją sobie zrobić i nikt w tym nowym miejscu by nie wiedział, że miałem kiedyś jakieś odstające uszy. To jednak zbędne myśli, bo nigdzie się nie wybieram. Stąd nie wyjadę. To moje miasto.
Jedna z niewielu rzeczy, które lubię w zimie – uszy mogę schować pod czapką. Z tym wiąże się jeszcze jedna i już chyba ostatnia dobra rzecz – discman. Mogę mieć go na uszach ciągle, co latem jest wykluczone. Tym bardziej, że moje pory roku są trochę inne od ogólnie przyjętych: rozróżniam je według noszenia lakerki i są tylko dwie – zima i lato. Zima trwa od października do kwietnia, a lato to ta reszta.
– Hej! – odpowiedziałem i wyłączyłem discmana. Oczywiście zapomniałem się i powiedziałem trochę za głośno.
– Nie musisz od razu na mnie krzyczeć.
No widzisz, tak to jest, już się zaczyna, a ja jeszcze nawet nic nie powiedziałem!
Nie lubię trzymać skejta w ręce, szczególnie gdy stoję na równej powierzchni, położyłem go więc na ziemi.
– Krzyczałem już kiedyś na ciebie?
– Może nie dosłownie krzyczałeś, ale... A zresztą, nie mówmy teraz o tym.
No i jesteśmy w domu: znów poczucie winy, beznadziei („czasem wydaje mi się, że życie nie ma sensu, czy to nie straszne?"), depresja i wszystkie inne bzdury, które odczuwać ma kto? That's the question. Ale ja niestety znam również answer. Me.
Nie wiedziałem, co jej powiedzieć, odpowiedziałem więc położeniem lewej nogi na skejcie i odepchnięciem się prawą. Minąłem czerwono-białość i ją. Nie usłyszałem za sobą kroków, więc się zatrzymałem. Nie musiałem się nawet odwracać, żeby wiedzieć, co się z nią dzieje. Właściwie nie dzieje: nie ruszyła się nawet o krok. Nie odwracając się, zawołałem:
– No chodź! Chcesz tam stać całą noc?
Stałem na skejcie, na moim Mao, na boskim sixty/forty, na mojej miłości, największej ze wszystkich miłości, prawdziwej i jedynej, niewinnej i namiętnej a a a, po prostu super. Stałem na moim Mao Tse-tungu, który się do mnie ze spodu deski uśmiechał, 60/40, number one in the world, the best one, the only one. Forever yours.
Spojrzałem w kierunku szkoły. Z okien wychylały się ciekawskie głowy i gapiły się na nas. Tynk, w wielu miejscach popękany, odsłaniał czerwone cegły.
Usłyszałem za sobą kroki. Wreszcie.
– Będziesz teraz skejtował?
– Jeśli tak to ma wyglądać, to chyba tak.
Chociaż tyle, że się ruszyła. Kopnąłem w koniec deski i Mao skoczył mi prosto do ręki. Uwielbiam ten prosty ruch. Po prostu uwielbiam. Fantastycznie nieskomplikowane – prosto do ręki! Uśmiechnięta twarz ,Mao Tse-tunga była trochę zabłocona.
Nie wiem czemu, ale musiałem się roześmiać. Oczywiście obraziła się, biedaczka. No, ale płakać chyba nie będziesz, moje złotko, przecież jesteś już dorosła, w końcu przeczytałaś już całego Hemingwaya!
Teraz szła już równo ze mną. Nie wiedziałem, dlaczego szliśmy właśnie tam, gdzie szliśmy, a nie zupełnie gdzieś indziej. Przy niej nie wiedziałem nic. Jednak milczenie naprawdę było już trochę za długie.
– I co, jak się mamy?
Ale się zapytałem. Ja! Nie chciałbym się w tym momencie widzieć.
– Ja cię w ogóle nie obchodzę, prawda?
Czyżby po raz pierwszy coś mądrego? Tak, masz rację. Wcale. Żebyś tylko nie była taka ładna!
– Najchętniej znalazłbyś się teraz zupełnie gdzie indziej. Z kimś zupełnie innym. Wolałbyś w ogóle mnie nie widzieć. Działam ci na nerwy, prawda?
Byłem trochę zaskoczony tą mnogością mądrych zdań z jej ust, tak więc po kolei: tak, tak, tak, i to bardzo, bardziej, niż chciałabyś przepuszczać.
Nie odpowiedziałem, szliśmy dalej, a skejt w dłoni przyjemnie mnie kusił. Patrzyła na mnie swoimi niebieskimi oczyma i było dla mnie jasne, że chce usłyszeć coś uspokajającego, coś, co jei pokaże, że się na mnie nie zawiedzie. Tak mi się przynajmniej wydaje, kilka romansów również i ja starałem się, fakt, że bez sukcesu, przeczytać do końca. A ona nie była znów taka głupia, dobrze wiedziała, że nie jest mi łatwo powiedzieć jej nie. Jednak ani trochę nie chciało mi się kłamać, tym bardziej, że nie musiałem. Maria to w zasadzie złote dziewczę, ale chyba już zrozumiała, że ja nie jestem zwyczajnym człowiekiem, że jestem gdzieś obok.
– Odpowiedz mi, proszę cię! Wiesz, że najbardziej ze wszystkiego cenię sobie szczerość!
Może gdyby nie powiedziała tego ostatniego zdania wytrzymałbym z nią tak, jak zawsze do tej pory. Zachwyciłbym się niekomercyjną kinematografią współczesną, zapalił wewnętrznie przeżywaną pasją do muzyki ezoterycznej, albo zaniepokoił grożącym rozmachem imperialistycznego konsumpcjonizmu. Ale wydobyłem z siebie tylko „hmhm". Mao był już na ziemi, a ja z drugiej strony na nim. Dwa razy odepchnąłem się prawą nogą, przemknąłem między parkującymi autami (jedno z nich będzie musiało naprawić sobie prawe lusterko), pozwoliłem sobie na boardslide po balustradzie (bez trzymania skejta ręką i z nabraniem porządnej wysokości przy zeskakiwaniu!), zapiszczały jakieś hamulce, odezwało się trąbienie, które nie ustało nawet gdy zniknąłem już w pasażu i skierowałem się prosto do Camela.
Zaraz przed Camelem usłyszałem za sobą krzyk „Christiaan!" i w jednej chwili przesunąłem ciężar całego ciała na prawą nogę, z małym iskrzeniem zatrzymałem się i ponownie udowodniłem twierdzenie klasyków, że mimo braku hamulców da się na desce bez problemów zahamować.
To był Leo, stary kumpel, nie widzieliśmy się od podstawówki, postawiłem mu więc pilznera, aby potem on postawił mi, znów ja jemu, a potem się rozeszliśmy. W międzyczasie dowiedziałem się, że robi maturę i chce kręcić biznes w ogrodnictwie, bo jego babka ma wielkie pola z kwiatami, z których da się wyciągnąć dużą forsę, w co wierzę, bo ludzie kwiaty kupują i będą kupować zawsze.
Nagle znów byłem w świetnym humorze. Fajny koleś, ten Leo. Normalnie dałbym mu trochę extazy, ale akurat nie miałem przy sobie.
W podstawówce Leo był kompletnym debilem. Jego ciotka wyjechała do Kanady i przysyłała mu mnóstwo prezentów, z których nie potrafił korzystać, więc korzystaliśmy my, to znaczy ja i Piter, bo pozostali też nic nie kumali. Jednym z prezentów, które pamiętam bardzo dokładnie, był domowy, elektroniczny pinball, jak na tamte czasy fantastyczna sprawa. Żadnego wrzucania pięciokoronówek, za darmo i ile tylko chcieliśmy! Albo raczej ile chcieli, lub lepiej byłoby powiedzieć – pozwolili, bo wątpię, żeby kiedykolwiek chcieli, rodzice Lea. Ale ci też nie wszystko mieli w głowach poukładane, wszyscy tam byli trochę zwichnięci. Natchnionym graniem wyeksploatowaliśmy bowiem pinballa tak, że już nie dało się oo naprawić, w związku z czym nieźle wydygałem, ale Piter powiedział Leowi, że „to już było" i na tym się skończyło. A może po prostu starzy Lea byli zadowoleni, że w ogóle tam chodzimy, bo nikt się z nim nie przyjaźnił.
Do dziś nie wierzę, że Leo naprawdę wtedy myślał, że to już było i gdy go zobaczyłem, powiedziałem sobie, że go o to spytam, ale jakoś mi wyleciało.
Godzinę później siedziałem w domu, oglądając na MTV Coca-Cola Show. I pijąc. Colę.
Zastanawiałem się, czy po moim odejściu Maria się rozpłakała. Miłość podobno boli, przynajmniej tak nam mówiła Zemanowa, gdy przerabialiśmy Tołstoja.